Prinsjesdag: ingrijpende bezuinigingen op hoger onderwijs
Op Prinsjesdag heeft het kabinet de Miljoenennota 2025 gepresenteerd. Hierin staan de financiële kaders, beleidsplannen en -keuzes van het kabinet voor het komende jaar. De eerder aangekondigde bezuinigingen op het hoger onderwijs worden grotendeels bevestigd, met grote gevolgen voor universiteiten en de toekomst van wetenschappelijk onderwijs en onderzoek in Nederland.
Zware bezuinigingen
Anton Pijpers, voorzitter van het College van Bestuur: “Dit raakt onze studenten en medewerkers, maar ook de bredere toekomst van Nederland. Universiteiten spelen een essentiële rol bij het aangaan van maatschappelijke uitdagingen, zoals onderzoek naar nieuwe medicijnen, voedselzekerheid, schoon drinkwater, goed onderwijs, dierwaardige veehouderij, economische groei en werkgelegenheid. Dat staat nu onder druk."
Margot van der Starre, vicevoorzitter van het College van Bestuur: "Na het eerder gepresenteerde hoofdlijnenakkoord hielden we al rekening met een somber scenario. De Miljoenennota bevestigt nu dat we voor flinke bezuinigingen staan.”
Extra druk op studenten en financiering onderzoek
Het kabinet bezuinigt één miljard op hoger onderwijs. Starters- en stimuleringsbeurzen voor onderzoekers en docenten worden stopgezet per 2025. De langstudeerboete voor studenten wordt ingevoerd; de komende tijd wordt duidelijk wanneer en hoe dit precies vorm krijgt. Internationale studentenstromen worden ingeperkt en de voertaal van opleidingen moet vaker Nederlands zijn. Deze maatregelen zorgen voor aanvullende bezuinigingen, extra druk op studenten en een minder divers samengestelde classroom.
Voor de UU betekent dit voor het jaar 2025 een bezuiniging van 35,1 miljoen euro netto. Hierin zit de teruglopende overheidsbijdrage als gevolg van het krimpend aantal studenten (-11,3 miljoen euro), de geschrapte stimuleringsbeurzen (-17,8 miljoen euro) en de geschrapte startersbeurzen (-13,3 miljoen euro). Een bijdrage voor de universiteit om de werkdruk te verminderen (+7,3 miljoen euro) is verrekend in dit bedrag. De totale rijksbijdrage voor de UU in 2025 komt hiermee op 707 miljoen euro. Vanaf 2026 zijn nog extra bezuinigingen te verwachten. Het is op dit moment onduidelijk hoe groot de verdere bezuinigingsopgave zal zijn en wat dit betekent voor de UU.
Samenwerken
“Ik begrijp dat studenten en medewerkers zich zorgen maken en veel vragen hebben over de bezuinigingen - en ik deel die zorgen” vervolgt Margot van der Starre. “Met het oog op deze oplopende bezuinigingen staan we voor lastige keuzes. We moeten helder prioriteiten stellen om, ondanks de beperkingen, de kwaliteit van ons onderwijs en onderzoek te blijven waarborgen. We zijn met alle bestuurders binnen de universiteit in gesprek over hoe we de bezuinigingen gaan invullen op de korte en langere termijn. Deze periode vraagt om solidariteit en samenwerking. Alleen door samen te werken, kunnen we deze uitdagingen aanpakken.”
Selectieve vacaturestop
De verschillende onderdelen van de UU, zoals de faculteiten, het University College Utrecht, de bibliotheek en de directies binnen de Universitaire Bestuursdienst, hebben de afgelopen maanden al gewerkt aan besparingsplannen. De maatregelen zijn inmiddels verwerkt in de (facultaire) begrotingen en deels al in uitvoering. Zo zijn verschillende onderdelen van de UU al overgegaan tot een selectieve vacaturestop. Uiteraard wordt daarbij rekening gehouden met de strategische personeelsplanning per onderdeel.
Voorgenomen plannen worden nu verder in werking gezet en waar nodig uitgebreid en bijgestuurd. De universiteitsraad, faculteitsraden en dienstraden spelen een belangrijke rol bij het komen tot passende maatregelen.
De komende tijd worden de gevolgen steeds duidelijker. Ook kunnen er tussentijdse aanpassingen zijn vanuit de Tweede en Eerste Kamer en het ministerie van OCW.