Dialoog over Gaza en Israël

“We hebben de laatste tijd misschien niet goed naar elkaar geluisterd en elkaar niet goed gezien.” Het zijn de openingswoorden van Bald de Vries, moderator tijdens een gelivestreamde dialoog op vrijdag 12 juli over vraagstukken rondom de situatie in Gaza en Israël.  

Onder de veertien deelnemers zijn studenten en medewerkers met uiteenlopende opvattingen en achtergronden. Bald roept de aanwezigen op om te proberen te praten vanuit gevoel en spreekt de hoop uit dat het gesprek zal leiden tot beter wederzijds begrip. Want aan dat begrip heeft het de afgelopen maanden regelmatig ontbroken. 

Het geweld in Gaza en Israël staat niet ter discussie; de afschuw daarover is unaniem. Maar over veel andere zaken rondom het conflict heerst minder consensus en blijkt het voeren van constructieve gesprekken een uitdaging. 

Lege stoel

Snel na de start van de bijeenkomst leest één van de aanwezigen namens Utrecht Student Encampment een minutenlang pleidooi voor over onder meer het geweld in Gaza, over samenwerkingsverbanden en medeplichtigheid, over voorwaarden voor het voeren van een gesprek, over politieoptreden en over de gevoelde noodzaak om op te staan en de dialoog te verlaten. Een lege stoel blijft achter. Oproepen van een medestudent en van de moderator om alsjeblieft te blijven, ten spijt.

“Dit is precies het probleem”, zegt één van de achtergebleven deelnemers. “Dat er totaal geen dialoog mogelijk is en dat alles zwart wit wordt voorgesteld. Dat werkt polariserend in de universiteit. Je moet als universiteit een moreel kompas gaan ontwikkelen voor hoe hier mee om te gaan. En daar heeft het naar mening enorm aan ontbroken.”

Een ander: “Ik merk dat het mij wat doet als dit wordt voorgelezen, omdat ik zie dat het heel authentiek is.” “Maar”, zo gaat hij verder, “we verstijven op deze manier en komen in kampen. En dat gaat Gaza en Israël niet helpen. En ook ons als faculteiten en universiteit niet. Hoe kunnen we ons beter bekwamen om het gesprek te voeren?”

“Ik snap eigenlijk heel goed dat mensen weglopen uit dit gesprek”, zegt een medewerker die aangeeft te hebben opgeroepen tot het verbreken van alle banden met Israëlische universiteiten. “In mijn ogen zijn Israëlische universiteiten medeplichtig aan de misdaden van Israël. Ik ben de afgelopen maanden enorm teleurgesteld geraakt, niet zozeer in het College van Bestuur (CvB) of in individuen, maar in de universiteit als plek. Want het gesprek had veel eerder gevoerd moeten worden en het heeft niet plaatsgevonden.”

Zoektocht

Rector magnificus Henk Kummeling, die samen met vicevoorzitter Margot van der Starre aanwezig is namens het CvB: “Wij hebben de afgelopen tijd alles geprobeerd om een dialoog (met protesterende medewerkers en studenten, red.) te organiseren. Maar die dialoog komt niet van de grond omdat het alleen maar mag op de voorwaarden van de mensen die een boycot willen.”

“Het is een zoektocht voor ons”, vult Van der Starre aan. “Hoe krijgen we het gesprek goed op gang en zorgen we dat iedereen zich veilig en gerespecteerd voelt?”

Kummeling: “Wij worden aan de ene kant verketterd omdat we iets niet genocide noemen en krijgen aan de andere kant het verwijt dat we niet ontkennen dat het genocide is. Gevolg is dat wij zelf onderwerp zijn geworden in het conflict; zodra wij deelnemen aan gesprekken, neemt de polarisatie toe. Daarom vind ik het heel goed en belangrijk dat er – naast alle gesprekken die het CvB voert met uiteenlopende mensen – ook op diverse andere plekken dialogen worden georganiseerd.”

Samenwerkingsverbanden

Margot van der Starre begrijpt de zorgen en vragen die er bestaan rondom samenwerking met Israëlische universiteiten. Maar ze benadrukt dat er niet zomaar met iedereen wordt samengewerkt, dat er afwegingskaders zijn en dat alle samenwerkingsverbanden nu opnieuw goed worden bekeken en heroverwogen (zie: Update evaluatie samenwerking met Israëlische partners, red.).

Een student reageert: “Ik denk dat er transparantie nodig is vanuit het CvB om verder te kunnen komen. Wij zien niet wat er gebeurt – bijvoorbeeld dat er een herevaluatie van samenwerkingsverbanden wordt gedaan, dat het optreden van de politie wordt onderzocht en wat de veiligheidsafwegingen zijn om demonstraties te beëindigen. Als je dat niet weet, gaat iedereen er zijn eigen interpretaties op loslaten.”

Een lid van de universiteitsraad: “In de U-raad hebben we heel veel discussie gehad over het thema. Het CvB heeft daar altijd met oprechte interesse aan bijgedragen. Alleen was dat dan hier in een zaaltje en ik kan me voorstellen dat mensen dachten: we worden niet gehoord. Ik trek het me aan dat we dat niet genoeg naar buiten hebben gebracht; de academische gemeenschap heeft het te weinig kunnen zien.”

Davidster

Een student deelt wat de demonstraties van de afgelopen tijd met hem hebben gedaan. Zijn ketting met Davidster draagt hij niet meer zichtbaar en hij bleef weg van college vanwege een demonstratie. “Terecht dat mensen zich zorgen maken over mensenlevens in de Gazastrook. Ook ik wil niet dat er onschuldige mensen doodgaan. Maar wat ik bij demonstraties zie is dat het soms niet meer gaat om Palestijnse mensenlevens, maar dat het verschuift naar antisemitisme. Een universiteit zou ervoor moeten zorgen dat iedereen zich thuis en veilig voelt. En dat is bij mij niet altijd zo geweest.”

Henk Kummeling: “Als mensen niet meer naar lokalen durven komen waar ze naast elkaar moeten zitten, dan hebben we een serieus probleem. Of collega’s die die hun identiteit moeten verbergen omdat het anders tot conflicten leidt. Hoe creëer je een situatie waarin mensen weer op een normale manier met elkaar weten om te gaan?”

Verdriet

“Ik zie aan beide kanten mensen die elkaar veel pijn doen en ik zie dat er veel verdriet is”, zegt een student. “Tijdens werkgroepen merk ik polarisatie. Je wordt eigenlijk gedwongen om in een bepaald ‘kamp’ te zitten. Het maakt me verdrietig als er op de vreselijke dingen die gebeuren ook nog eens met agressie en geweld wordt gereageerd. Bijvoorbeeld wanneer dingen vernield worden bij demonstraties of als de politie wordt aangevallen en dat mensen – met welke opvatting of achtergrond dan ook - zich niet veilig voelen. Dus ik vind het in ieder geval fijn dat we hier nu op een beschaafde, normale manier met elkaar kunnen praten.”

Moderator Bald de Vries rondt het gesprek af door het vermoeden uit te spreken dat er een aantal stappen is gezet - maar nog lang niet genoeg - om op een goede manier door te kunnen praten als academische gemeenschap. “Ik vind het heel moedig dat jullie er waren en hoop dat je hebt kunnen zeggen wat je wilde, ook al was het maar een uur. Ik hoop dat het een uur is dat nieuwe deuren en mogelijkheden opent om nieuwe dialoogsessies te organiseren. We hebben iedereen daarbij nodig.”

Gemist?

De livestream kan hieronder worden teruggekeken. Voorafgaand aan de dialoog hebben medewerkers en studenten vragen en zorgen ingestuurd. Deze heeft de moderator meegenomen in zijn voorbereiding van het gesprek.

Wil je meer weten over samenwerkingsverbanden? Via deze pagina vind je een overzicht van en informatie over her-evaluatie van alle onderzoeks- en uitwisselingssamenwerkingen van de Universiteit Utrecht en het UMC Utrecht met Israëlische organisaties. En in dit filmpje gaat de rector in op vragen over samenwerking met Israëlische instellingen en onderzoekers.