Ten science students receive prizes from KHMW

Sofie ging voor haar masteronderzoek naar Oxford en is nu PhD in Bazel. Ze doet, eenvoudig gezegd, fundamenteel onderzoek naar hoe het leven in elkaar zit, door te kijken naar moleculen en componenten binnen in een cel. Sofie: “We proberen om aan de hand van het begrijpen van hoe de kleinste deeltjes werken een beeld op te bouwen van hoe leven op een groter niveau werkt. En als je dan weet hoe dat werkt bij soorten die sterk lijken op de oudste soorten, kan je proberen te begrijpen hoe leven geëvolueerd is.” De cellen en moleculen die Sofie onderzoekt zijn met een normale microscoop (die met licht werkt) niet te zien, daarom gebruikt ze een elektronenmicroscoop. “Ik denk dat ik heel veel geluk heb gehad om in een lopend project terecht te komen met methodes die tot voor kort technisch niet mogelijk waren, waardoor ik veel verschillende nieuwe dingen heb kunnen onderzoeken.” De organismen waar Sofie naar gekeken heeft zijn niet standaard. Sommige leven in de diepzee, sommige kunnen straling overleven of zijn gevonden nadat ze in de ruimte zijn geweest. Sofie kon ook profiteren van een andere belangrijke technische ontwikkeling, die van de ontwikkeling van software voor de analyse van dit soort data, waar heel grote stappen in zijn gezet. In Bazel gebruikt Sofie dezelfde technieken en onderzoekt ze nog steeds hoe organismen zich aanpassen aan hun omgeving. Alleen richt ze zich nu op totaal andere organismen, namelijk fotosynthetiserende organismen die net als planten van licht gebruik maken om energie te produceren.

Floris Jansen heeft een indrukwekkende scriptie (“Mental models of Shadow IT”) geschreven over een onopgelost fundamenteel probleem in informatiebeveiliging: “shadow IT”. Shadow IT is de benaming voor systemen en software die in een organisatie gebruikt worden zonder dat de IT-beheerders daar weet van hebben, laat staan toestemming voor hebben gegeven. En dat wat je niet kent, kun je dan ook niet beheren en beveiligen. Dit roept dus allerlei risico’s op die in de praktijk ook door aanvallers misbruikt worden. Floris wilde de percepties van werknemers in een grote organisatie achterhalen: wat doen ze zelf aan shadow IT en hoe denken ze na over de risico’s ervan? Hij heeft een survey uitgezet onder 450 werknemers en daarna nog 32 interviews uitgevoerd, in verschillende lagen in de organisatie, van de werkvloer tot het management. Dat is een indrukwekkende aanpak qua dataverzameling, ver boven wat je van een scriptie mag verwachten. De data heeft hij op een elegante manier geanalyseerd. De essentie van de scriptie is de verzameling “mental models” die hij heeft geabstraheerd uit de data. Die geven inzicht in hoe werknemers hun gebruik van shadow IT rationaliseren en hoe ze de risico’s inschatten. Een van de mooie inzichten is dat er op managementniveau veel risicomijdender gedacht wordt over shadow IT dan op de werkvloer. Men voelt minder noodzaak om shadow IT te gebruiken, omdat men minder zelf uitvoerend werk doet. Dus overheerst het besef van de risico’s. Op de werkvloer is men meer geneigd om risico’s te accepteren, niet omdat men geen oog heeft voor de veiligheid, maar vanwege de effectiviteit in het uitvoeren van het werk. Oftewel: men doet het in het belang van de organisatie. Het probleem van shadow IT zal niet verdwijnen. Integendeel, in de praktijk neemt het probleem alleen maar toe, door de adoptie van clouddiensten en “bring your own device”- beleid. Dat maakt het belangrijk dat we een goed begrip hebben van de gedragingen en overwegingen die leiden tot het ontstaan van shadow IT. Zonder dat begrip zullen we geen effectieve oplossingen kunnen vinden. De scriptie van Floris Jansen levert een unieke bijdrage aan ons begrip en ik verwacht deze resultaten dan ook op enig moment te zien in een topconferentie op het gebied van computer security.

De titel van zijn masterscriptie is “Extensions of group varieties and l-adic cohomology”. Victor heeft een afstudeerscriptie van buitengewone kwaliteit geschreven over een diepgaand onderwerp in de wiskunde. De scriptie behandelt een intrigerend probleem met betrekking tot ℓ-adische cohomologie van algebraïsche groepen met positieve karakteristiek. Ter voorbereiding van zijn onderzoek heeft Victor een aantal wiskundige specialismen tot op een zeer hoog technisch niveau moeten leren beheersen, met name de theorie van algebraïsche groepen en de étale cohomologie. In de eerste twee hoofdstukken van zijn scriptie zet Victor op indrukwekkende wijze de fundamenten van deze specialismen uiteen in heldere taal: hij introduceert duidelijke definities, presenteert de meest relevante stellingen, soms ook met volledige bewijzen, en hij illustreert deze technische materie op elegante manier met verhelderende voorbeelden. Na deze voorbereidende hoofdstukken richt Victor zich op het eigenlijke probleem dat wordt behandeld in het resterende deel van zijn scriptie. Het kernprobleem betreft de vraag of de cohomologie beschreven en berekend kan worden compatibel met korte exacte rijen. In een recent, lang (van meer dan 120 pagina’s), onderzoekartikel hebben Byszewski, Cornelissen en Houben een antwoord gegeven in het geval van eindige lichamen. De natuurlijke vraag rees of dit resultaat voor eindige lichamen ook voor algemene lichamen geldt. Tot nu toe lukte het experts op het vakgebied niet om een eenduidig antwoord te geven. En dit is precies wat Victor heeft gedaan in zijn scriptie: hij bewijst dat de stelling ook voor willekeurige lichamen geldt. De stelling heeft belangrijke gevolgen en is in het bijzonder nuttig voor het tellen van de vaste punten van iteraties van een endomorfisme op een algebraïsche groep. Victor heeft niet alleen de algemene versie van de stelling bewezen, maar ook met een tegenvoorbeeld laten zien dat de bewijsmethode die voor eindige lichamen gebruikt is, niet kan werken voor willekeurige lichamen. Dit impliceerde dat Victor een volledig nieuwe aanpak moest ontwikkelen. In de laatste twee hoofdstukken ontwikkelt Victor zijn nieuwe abstracte wiskundige bewijsmethode. Zowel de nieuwe bewijsmethode als het diepe nieuwe resultaat voor willekeurige lichamen, heeft inmiddels de volle aandacht van experts op dit vakgebied gekregen. Victor heeft een bijzonder knappe prestatie geleverd. Tenslotte bevat de scriptie ook nog een moderne, toegankelijke versie voor klassieke resultaten van Arima en voor functoriële eigenschappen van algebraïsche groepen, en biedt zo ook voor deze onderwerpen een unieke referentie in de wiskundeliteratuur. De jury prijst de hoge wetenschappelijke kwaliteit van de scriptie en de creativiteit van de kandidaat, wiens talent ook zichtbaar is in zijn indrukwekkende cijferlijst in de master Mathematical Sciences voltooid aan Universiteit Utrecht.