Om als kandidatenlijst/kandidaat zetels toegekend te krijgen, zijn twee elementen belangrijk: de kiesdeler en het aantal uitgebrachte stemmen op een kandidatenlijst/kandidaat.
Kiesdeler
De kiesdeler is gelijk aan het totaal aantal uitgebrachte stemmen gedeeld door het aantal beschikbare zetels binnen het betreffende kiesdistrict. Indien een kandidatenlijst onvoldoende stemmen en dus de kiesdeler niet heeft behaald, kan er geen zetel aan die lijst worden toegekend. Ook later, wanneer er tussentijdse vacatures binnen het betreffende kiesdistrict zouden ontstaan, mogen kandidaten op die lijst de ontstane vacatures niet invullen
Uitgebrachte (voorkeur)stemmen op een kandidatenlijst
Stemmen worden uitgebracht op een kandidaat van een kandidatenlijst. Blanco stemmen kan ook. Zodra kandidaten evenveel of meer stemmen hebben behaald dan tweederde van de kiesdeler dan verandert hierdoor de volgorde op de kandidatenlijst. De betreffende kandidaten komen daarmee hoger op de lijst te staan. Het aantal stemmen voor een kandidaat bepaalt de plaatsing op de lijst. Het voorbeeld hieronder licht dit toe.
Voorbeeld beïnvloeding (voorkeur) stemmen op volgorde lijst
Kandidatenlijst AA
Totaal uitgebrachte stemmen kiesdistrict: | 300 | |
Totaal uitgebrachte stemmen kandidatenlijst | 180 | |
Beschikbare zetels: | 4 | |
Kiesdeler: | 300 / 4 = | 75 |
Kiesdrempel: | 2/3 van de kiesdeler = | 50 |
Oude en nieuwe volgorde van de kandidatenlijst AA
Oude volgorde kandidatenlijst: | Aantal stemmen | Nieuwe volgorde kandidatenlijst: | Aantal stemmen |
Nr.1 kandidaat 1 | 11 | Nr.1 kandidaat 5 | 77 |
Nr.2 kandidaat 2 | 12 | Nr.2 kandidaat 3 | 75 |
Nr.3 kandidaat 3 | 75 | Nr.3 kandidaat 1 | 11 |
Nr.4 kandidaat 4 | 5 | Nr.4 kandidaat 2 | 12 |
Nr.5 kandidaat 5 | 77 | Nr.5 kandidaat 4 | 5 |
Toekenning zetels
Het totaal aantal stemmen op een kandidatenlijst gedeeld door de kiesdeler bepaalt in eerste instantie het aantal zetels voor die lijst. Aan een kandidatenlijst worden niet meer zetels toegekend dan dat er kandidaten zijn.
Zetels die in eerste instantie niet aan een lijst kunnen worden toegekend, zijn zogenoemde restzetels. Een restzetel wordt toegekend aan de lijst die het grootste gemiddelde aantal stemmen heeft per zetel, nadat een extra zetel (lees restzetel) zou zijn toebedeeld. Bij een gelijk gemiddelde van twee of meer lijsten wordt er geloot. Hieronder vind je een rekenvoorbeeld om de toekenning van zetels te verduidelijken.
Voorbeeld toekenning zetels
Totaal uitgebrachte stemmen kiesdistrict: | 300 | |
Beschikbare zetels: | 4 | |
Kiesdeler: | 300 / 4 = | 75 |
Kiesdrempel: | 2/3 van de kiesdeler = | 50 |
Uitslag aantal stemmen per kandidatenlijst
Kandidatenlijst AA | Kandidatenlijst BB | Kandidatenlijst CC |
5 kandidaten | 2 kandidaten | 2 kandidaten |
180 stemmen | 90 stemmen | 30 stemmen |
1e ronde zetelverdeling
Kandidatenlijst AA | Kandidatenlijst BB | Kandidatenlijst CC |
80 /= 2,4 | 90 /= 1,2 | 30 = lager dan kiesdeler van 75 |
2 zetels | 1 zetel | 0 zetels* |
* geen kiesdeler behaald > geen zetel, geen restzetel > lijst doet niet mee in de 2e ronde.
Na uitkomst 1e ronde is er nog 1 restzetel te verdelen.
2e ronde zetelverdeling
Kandidatenlijst AA | Kandidatenlijst BB | Kandidatenlijst CC |
180 / (2 zetels +1 restzetel) = | 90 / (1 zetel +1 restzetel) = | n.v.t |
180 / 3 = 60 | 90 / 2 = 45 | n.v.t. |
De restzetel wordt toegekend aan kandidatenlijst AA.